۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی کجاست؟
به گزارش آوا مسکن، مسکن یکی از مهم ترین دغدغه های کشور است که بخش زیادی از برنامه ریزی های تمام دولت ها را به خود معطوف می کند.
به گزارش آوا مسکن به نقل از مهر سیدطه حسین مدنی رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری مهر وضعیت ساخت وساز ها در دولت سیزدهم را مورد ارزیابی قرار داده است او در اینباره نوشت:
در مدت اخیر در رابطه با طرح مسکن ملی سوالاتی در رسانه ها، افکار عمومی و فضای نخبگانی بوجود آمده اما نوع اطلاع رسانی وزارت راه و شهرسازی بگونه ای نبوده که به اقناع سازی در این خصوص منجر شود. این در شرایطی است که کلیت دولت سیزدهم به زعامت شهید رئیسی عملکرد ویژه ای در حوزه هایی چون امنیت غذایی (خودکفایی تولید گندم، پیشگیری از قاچاق معکوس، ذخایر کالاهای اساسی و …)، تولید، تأمین و مدیریت انرژی، گشایش در روابط خارجی (سازمان همکاری شانگهای، پیمان بریکس، بهبود روابط با همسایگان و…) و مواردی از این دست داشته است و افکار عمومی هم به خوبی نسبت به آن آگاه است. حال مسئله اینجاست که چرا باید با عدم شفاف سازی دقیق در آمار مسکن ساخته شده کاری نماییم تا خدایی ناکرده دستاوردهای شگرف شهید جمهور در فضای پیش رو تحت تاثیر ابهامات و برخی شبهات قرار گیرد؟!
براساس مفهوم حکمرانی خوب (good governance) که توسط سازمان های بین المللی در اواخر دهه ۱۹۸۰ وارد ادبیات توسعه شد و یک ادبیات پذیرفته شده دانشگاهی و بین المللی است؛ اگر دولت ها به دنبال نیل به حکمرانی هوشمند (smart governance) هستند باید به پاسخگویی و شفافیت پایبند بوده و گزارش عملکرد خویش را به صورت شفاف عرضه و سوالی هم اگر در رابطه با آن بوجود آمد به آن پاسخگو باشند.
مسلماً در جز دولت، این مهم در مورد آمار عرضه شده وزارت راه و شهرسازی هم صدق کرده و از وزارت راه انتظار می رود طبق آن، داده ها و اطلاعات دقیق و جامعی از پروژه های عمرانی و مسکونی سراسر کشور عرضه و به سوالاتی که مطرح می شود پاسخ درخور دهد و اجازه ندهد این سکوت و عدم پاسخگویی، کلیت عملکرد دولت سیزدهم که در خیلی از موارد شگرف بوده است را زیر سوال ببرد.
گزارش های نادرست به سرمایه اجتماعی حاکمیت ضربه می زند
علاوه بر این، نباید اجازه داد بیان برخی اهداف بعضاً دست نیافتنی و سخنان غیرکارشناسی به سرمایه اجتماعی نظام ضربه زده و فضا را برای رئیس جمهور بعد تیره و تار و حاشیه های غیرقابل پیشبینی برای کشور ایجاد نماید. این مسئله با عنایت به این که مناظرات نامزدهای انتخاباتی در پیش است و البته حضور وزیر فعلی راه و شهرسازی در بین نامزدها، اهمیت دو چندانی دارد.
پیش از بررسی عملکرد مهرداد بذرپاش در حوزه مسکن بیایید نگاهی به کارنامه عباس آخوندی (۹۲ تا ۹۷) بعنوان یکی دیگر از وزرای متولی مسکن و یکی از کاندیداهای انتخابات داشته باشیم. جهت بررسی این مورد سالهای بین ۹۳ تا ۹۸ مورد بررسی قرار گرفته است. عباس آخوندی در سالی سکان وزارت خانه را در دست گرفت که متوسط خانه سازی در شهر های ایران سالانه ۸۰۰ هزار واحد بود و یکی از درخشان ترین دوره های ساخت مسکن در قسمت خصوصی و دولتی را از شرایط اقتصادی و مدیریتی قبلی به ارث برد. اما در دوره وی این رقم با سقوط بی سابقه به ۳۵۰ هزار واحد در سال رسید. این در حالی بود که متوسط ۲۰ سال گذشته در شهر های کشور بیشتر از ۵۰۰ هزار واحد در سال بوده است. دوره آخوندی یکی از تاریک ترین دوره ها برای مسکن کشور بوده که ساخت مسکن به صورت بی سابقه ای کاهش پیدا کرد. تقریبا سقوط آزاد!
پیش از آنکه وارد بحث طرح ملی مسکن شویم؛ ضروری است متذکر شویم که وزیر راه و شهرسازی نباید بگونه ای گزارش عملکرد دهد که مردم نسبت به آمارهای عرضه شده از مسئولین رسمی بی اعتماد شوند. وی باید مراقب باشد به خاطر یک گزارش کوتاه مدت و موقت عملکرد، از سرمایه اجتماعی نظام هزینه نکند. در ادامه به علل طرح این مورد خواهیم پرداخت.
صندوق ملی مسکن یکی از دستاوردهای بزرگ دولت سیزدهم
بدیهی است در ارتباط با مبحث مسکن در طول دولت سیزدهم اتفاقات خوبی رخ داد که یکی از آنها راه اندازی صندوق ملی مسکن به پیشنهاد وزیر راه و شهرسازی اول رئیس جمهور شهید، مرحوم رستم قاسمی بود. اساسنامه این صندوق در ۱۸ آبان ۱۴۰۱، چند روز قبل فوت وزیر وقت، به تصویب هیأت وزیران رسیده و ابلاغ گردید. در متن این اساسنامه دقت خوبی به یکی از اصلی ترین ارکان آنکه بحث تأمین منابع مالی است، شده بود. از سویی دیگر در دولت سیزدهم پرونده برخی پروژه های مسکن حمایتی همچون مسکن مهر که بعضاً به خاطر ایرادات جزئی چون نبود آسانسور یا محوطه سازی تا ۱۵ سال معطل مانده بود، با ورود صندوق ملی مسکن بسته شد.
تردید در رابطه با ادعای ۲.۶ میلیون واحدی مسکن ملی / چرا مردم چیزی احساس نمی کنند؟
به تازگی در رسانه های مختلف جریانی انتقادی نسبت به برخی آمارهای مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی و مدیران این وزارت خانه از حوزه مسکن بوجود آمده است. بخشی از این انتقادات به فضای کلی کشور و مقایسه آن با زمانیکه پروژه مسکن مهر شروع شده بود؛ مربوط است و این سوال را بوجود آورده که آیا فضای حاکم بر بخش عمرانی کشور مانند فضای آن دوره ای است که پروژه های مسکن مهر درحال اجرا بود؟ این مورد حتی در برنامه ثریا شبکه یک سیما هم از جانب مجری عنوان شد که مسئول حاضر در برنامه پاسخی به آن نداده و مجدد صرفا به بیان آمار کلی اکتفا نمود. از سویی دیگر خیلی از مردم چنین شباهتی را حس نمی کنند در حالیکه بین تعداد پروژه های مسکن مهر و ۲.۶ میلیون مسکن ملی که وزیر راه و شهرسازی ادعا کرده کار ساخت آنها شروع شده اختلاف عددی چندانی وجود ندارد.
بسیاری در رابطه با این که ساخت ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد شروع شده است شک دارند و چنین جوی را احساس نمی کنند و همین مبحث سبب شده نسبت به آمار وزارت راه تردید داشته و ایراداتی را وارد نمایند. بعنوان نمونه سایت ۳۰ هزار واحدی مسکن ملی قم که تصاویر آن در خبرگزاری های کشور وجود دارد را در نظر بگیرید. این پروژه با این عظمت برای این تعداد واحد از نظر بصری کاملا محسوس است و به اصطلاح به چشم می آید. حال این مورد را برای ۲.۶ میلیون واحد تصور کنید؛ آیا در کشور حداقل ۸۶ پروژه مشابه چنین سایت هایی به چشم می خورد؟
مردم هنوز هم از مسکن مهر می گویند ولی مسکن ملی در افکار عمومی چنین جایگاهی ندارد!
این را با پروژه مسکن مهر مقایسه کنید! دولت وقت برای پروژه مسکن مهر (فارغ از قضاوت در رابطه با آثار مثبت یا منفی آن) با تمرکزی ویژه زمینهای وسیعی را زیر ساخت و ساز برد و حجم زیادی از منابع مالی را صرف آن کرد تا در طول هشت سال حدود ۳ میلیون مسکن در شهرها ساخته شود که البته تعداد زیادی از آنها هم به بهره برداری کامل نرسید. در طول آن سال ها نیروی انسانی قابل توجهی درگیر این پروژه عظیم بود و هنوز هم مردم از عظمت آن می گویند و چیزی نبود که به چشم نیاید اما برای مسکن ملی که ادعا شده تقریبا در همان مقیاس کار آن آغاز و پیگیری شده چنین فضایی احساس نمی شود و در بین افکار عمومی با سوالاتی از قبیل این که «این تعداد پروژه کجاست» و «چرا دیده نمی شود» و… مواجهیم.
تفکیک آماری ۲.۶ میلیون مسکن ملی چگونه است؟
بیایید به ۲.۶ میلیون واحد ادعایی وزیر راه و شهرسازیی جزئی تر نگاه نماییم. طبق آمار از این تعداد واحد، ۱۳۰ هزار واحد در ارتباط با تکمیل واحدهای مسکن مهر است که بعضی از آنها بالای ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و با اقداماتی مانند محوطه سازی یا اضافه کردن آسانسور جزو آمار مسکن ملی آمده است. بیشتر از ۵۰۰ هزار واحد در ارتباط با مسکن روستایی است. ۲۰۰ هزار واحد به صورت خودمالکی است که دولت فقط به آن وام پرداخت می کند. واحدهای داخل بافت فرسوده ۲۷۰ هزار واحد در نظر گرفته شده است که خود دارای مسائل پیچیده، تخصصی و انتقادی است. واحدهای ملکی و سازمانی نیروهای مسلح بیشتر از ۲۵۰ هزار واحد و واحدهای حمایتی به صورت انبوه سازی و شهر های جدید هم بیشتر از ۷۲۰ هزار واحد است. زمینهای ۹۹ ساله در روستاها ۸۰ هزار واحد و زمینهای ۹۹ ساله در شهرها، طرح جوانی جمعیت و مشمول قوانین حمایتی مانند ایثارگران هم نزدیک به ۴۰۰ هزار واحد است.
خطای گزارش در طرح ملی مسکن / وزارت راه تخصیص زمین را هم جزو عملکرد خود آورده است
با این نگاه جزئی میتوان دریافت که از این ۲.۶ میلیون واحد ادعایی وزیر راه بخشی صرفا تخصیص زمین است و تا رسیدن به مرحله ساخت فاصله بسیاری دارد. در مورد ۷۲۰ هزار واحد حمایتی به صورت انبوه سازی هم بررسی ها نشان داده است عملیات ساخت فقط ۴۴۰ هزار واحد شروع شده و تنها ۳۶۰ هزار واحد به مرحله فونداسیون رسیده است. ازاین رو در این بخش هم حدود ۵۰ درصد خطای گزارش وجود دارد.
گزارش های گمراه کننده / صدور جواز ساخت هم جزو آمار ساخت مسکن آورده شده است!
علاوه بر این، در مورد بیشتر از ۵۰۰ هزار واحد روستایی هم بحث وجود دارد. اول این که تعداد زیادی از این واحدها در ارتباط با اعطای تسهیلات یارانه ای و تعداد زیادی هم فقط به پروانه ساخت مربوط می شود اما وزارت راه آنرا جزو عملکرد خود در ساخت مسکن ملی آورده و گزارش گمراه کننده عرضه کرده است. این نوع آماردهی مانند اینست که شهرداری ها تعداد جوازهای ساخت را که خود مردم برای دریافت آن هزینه و تلاش می کنند در گزارش ها، جزو عملکرد حمایتی خود محاسبه و اعلام کنند!
اگر به میانگین وام های پرداخت شده برای واحدهای روستایی در ۱۵ سال قبل نگاه نماییم هم باز عملکرد آنچنان شاخصی در دوره وزارت راه و شهرسازی کنونی مشاهده نمی گردد. میانگین ۱۵ سال قبل پرداخت تسهیلات سالانه ۱۵۵ هزار واحد بوده که در این دوره به ۱۶۵ هزار واحد رسیده و این فقط ۶.۵ درصد رشد را نشان داده است که این رقم آنچنان توفیق قابل ملاحظه ای محسوب نمی گردد.
فقط ۱۰۰ واحد از ۳۶۰۰ واحدی که ادعا شد در پردیس به بهره برداری رسید قابل سکونت است!
یکی از موارد دیگری که به عدم شفافیت و ابهام در آمار و عملکرد وزارت راه و شهرسازی دامن زده، افتتاح هایی است که بر روی آن مانور تبلیغاتی زیادی داده شده است. بعنوان نمونه اخیراً ادعا شد که بذرپاش در مسکن مهر پردیس ۳۶۰۰ واحد را افتتاح کرده است. اول این که خیلی از این واحدها پیش از وزارت بذرپاش بالای ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته اند و برخی قبلاً هم افتتاح شده بودند! البته این واحدها با همین افتتاح اخیر هم هنوز به علت معضلاتی چون عدم محوطه سازی، نداشتن آسانسور، فقدان خدمات شهری و نبود آب و برق قابل سکونت نیست. طبق تحقیقات صورت گرفته، ۳۵۰۰ واحد از این ۳۶۰۰ واحد دارای چنین مشکلاتی است و فقط ۱۰۰ واحد آن قابل سکونت است.
بررسی استانهای قم و سیستان و بلوچستان / مشت نمونه خروار
بررسی دقیق تر دو استان قم بعنوان یکی از استان هایی که در طرح ملی مسکن موفق به حساب می آید و سیستان و بلوچستان بعنوان آخرین استانی که وزیر راه در آن پروژه افتتاح نمود هم می تواند از گزارش های گمراه کننده وزارت راه در رابطه با ساخت مسکن پرده برداری کند.
قم؛ از ۶۷ هزار تقاضای نهایی فقط ۱۱۰۰ واحد نزدیک به تحویل است!
اردیبهشت سال جاری ادعا شد که در قم ۷ هزار و ۲۵۶ واحد افتتاح و تحویل داده شد. علاوه بر این تصاویری از یک سایت ۳۰ هزار واحدی هم به معرض نمایش گذاشته شد که وسعت بسیار زیادی داشت و کاملا به چشم می آمد. طبق آمار سامانه جامع طرح های حمایتی مسکن در قم، تعداد ۶۷ هزار و ۴۵۷ متقاضی تأیید نهایی شده اند که ۴۱ هزار نفر واریزی بالای ۴۰ میلیون تومان داشته اند و در عمل بیشتر از ۳۲ هزار قرارداد مشارکت مدنی در میان بانک و سازنده بسته شده است. اما تحقیقات ما نشان داده است در عمل فقط تعداد ۱۷۰۰ واحد به مرحله سفتکاری و ۱۱۲۴ واحد به مرحله پایانی سند و واگذاری رسیده است. این یعنی از ۶۷ هزار واحد ادعایی طی این چند سال فقط ۱۱۲۴ واحد در مرحله پایانی قرار گرفته است. این رقم برای استانی چون قم بسیار ناچیز است آن هم استانی که ادعا می شود در طرح مسکن ملی در مقایسه با سایر استانهای کشور موفق تر عمل کرده و شاخص است.
سیستان و بلوچستان؛ ادعای وزارت راه حدود ۲۶ هزار واحد، واحدهای آماده شده ۲۲۰۰ واحد!
در استان سیستان و بلوچستان هم ادعا شده که وزیر راه و شهرسازی در مسافرت ۱۱ خرداد ماه، ۲۵ هزار و ۸۴۱ واحد را بهره برداری کرده است. بررسی آماری نشان داده است تعداد متقاضیان این استان در سامانه جامع طرح های حمایتی مسکن به حدود ۵۰ هزار نفر رسیده و ۱۴ هزار تقاضا به قرارداد مشارکت مدنی منجر گردیده است. تحقیقات ما نشان داده است از این تعداد کمتر از ۷ هزار واحد دارای سفتکاری است و کمتر از ۲۲۰۰ واحد در مراحل پایانی قرار دارد. این رقم با حدود ۲۶ هزار واحد ادعایی اختلاف بسیار زیادی دارد و کمتر از ۸.۵ درصد از تعداد واحدهایی است که در آمار مسکن ملی لحاظ شده و از جانب وزارت راه بعنوان دستاورد اعلام می شود.
سخن پایانی: مشکل مسکن با عمل گرایی حل می شود
مسکن یک مسئله بسیار مهم و اساسی است که با خبر و گزارش حل نمی گردد. معضل مسکن از آن جنس چالش هایی نیست که خبردرمانی در آن کارکردی داشته باشد چون در نهایت این مردم هستند که باید صاحبخانه شوند و همین مردم هم فارغ از اخبار، در مورد کارآمدی یا ناکارآمدی وزرا در خانه سازی قضاوت خواهند کرد. ازاین رو نباید در این عرصه به سمت آمارسازی رفت و متولیان این حوزه باید در برابر عملکرد خود پاسخ دقیق و شفاف بدهند نه این که باز برای آینده برنامه های مبهم ارائه نمایند. به حق که رسول خدا که بهترین سلام ها بر او و خاندانش باد فرمود: حاسِبوا أنْفُسَکُم قَبلَ أنْ تُحاسَبوا…
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب