نشست مسیر دولت چهاردهم،
ماه عسل نفت به اتمام رسید، چه کنیم؟!
آوا مسکن: حالا در ماه عسل صادرات نفت قرار داریم اما این وضعیت نمی تواند ساختاری پایدار و رو به پیشرفت برای اقتصاد ایران رقم بزند. بگفته کارشناسان در دولت های گذشته با وجود تحریم ها و البته فرصت ها ایده ای برای بزرگ کردن کیک اقتصاد وجود نداشته؛ مگر آن که سعی شده با مذاکره مقداری نفت بیشتری بفروشیم. خوشبختانه فرصت بزرگ تغییر نظم جهانی را در پیش داریم که باید از آن بهره ببریم. بی اثر کردن تحریم ها بجای دور زدن آنها، رشد تولید، کنترل تورم، افزایش اشتغال و حفظ منافع ملی در مواجهات بین المللی در جهان امروز برای ما مهم است.
به گزارش آوا مسکن به نقل از ایسنا، دولت چهاردهم ایران در جهان ۲۰۲۴ چه برنامه ای را باید پیاده کند تا از گزند تحریم ها مصون بماند، صادرات را افزایش دهد، به رشد اقتصادی برسد، تورم را مهار کند و سطح رفاه عمومی را بالا ببرد؟ خوشبختانه یا متاسفانه اقتصاد ایران هسته تورم ۲۰ درصد را پذیرفته و کارشناسان معتقدند این میزان تورم نمی تواند خطری برای اقتصاد کشور باشد. کاری که باید دولت ها انجام دهند اینست که از جهش تورمی جلوگیری نمایند.
بی اثر کردن تحریم ها به جای دور زدن آنها، تمرکز همزمان بر ساماندهی موضوعات قابل لمس برای مردم مثل کنترل قیمتها و اشتغال، اولویت بندی چالش های کشور، پرهیز از نگاه کوتاه مدت به معضلات ریشه ای اقتصاد و همپوشانی و مدنظر قرار دادن منافع ایران با دیگر کشورها در مناسبات بین المللی همچون موضوع هایی است که اقتصاددانان در نشستی با عنوان «مسیر دولت چهاردهم» به بهانه ارائه بسته پیشنهادی اندیشکده اقتصاد مقاومتی به شش داوطلب ریاست جمهوری مورد بحث و بررسی قرار دادند.
در این گزارش با دیدگاه های محمد امینی رعیا ـ مدیر اندیشکده اقتصاد مقاومتی، حسین درودیان ـ اقتصاددان، موسی شهبازی ـ دبیر کمیسیون اقتصادی دولت و مهدی رزم آهنگ ـ کارشناس مرکز پژهش های مجلس آشنا می شویم.
می توان به برداشتن تحریم ها امیدوار بود؟
محمد امینی رعیا ـ مدیر اندیشکده اقتصاد مقاومتی ـ در این جلسه بیان نمود: در اندیشکده اقتصاد مقاومتی گروه های مختلفی به موضوعات مختلف با رویکرد تصمیم سازی می پردازند. در دولت شهید رییسی هم در دل میدان بودیم و موضوع هایی را دنبال می کردیم. از این جهت کارهایی که پیگیری می نماییم با فضای واقعی در هم تنیده است و نسخه هایی هم که ارائه می دهیم تلاش می نماییم حل مسئله در آن اتفاق بیفتد.
مشکل اینست که اولا تحریم به یک دلیلی وضع شده و اثرگذار هم بوده است. در عین حال جمهوری اسلامی همان گفتمان اصلی را پیگیری می کند. در منطقه قدرت دارد، به چین و روسیه نزدیک شده و تحریم هم اثرگذار بوده است. پس اگر خویش را جای کسی که تحریم کرده بگذاریم طبیعتا دلیلی ندارد تحریم را بردارد.
وی ادامه داد: پس از واقعه تلخ سقوط بالگرد رئیس جمهور و آمادگی کشور برای تشکیل دولت چهاردهم سعی کردیم بتوانیم کلان ایده حکمرانی و موضوعات اولویت دار را شکل دهیم تا به بهبود وضعیت تصمیم گیری در کشور منتهی شود.
نفوذ بین المللی ایران، خطری برای قدرت های بزرگ
امینی تصریح کرد: پس از انقلاب، جمهوری اسلامی توسعه و نفوذ بین المللی را در دنیا رقم زد. ازاین رو آمریکا و هم پیمانانش به این نتیجه رسیدند که باید ایران را متوقف کنند. ما در نقطه ای واقع شده ایم که می توانستیم برای قطب های بزرگ قدرت خطر ایجاد نماییم. بر این اساس تصمیم گرفتند ایران را محدود کنند. از لحاظ نظامی نمی توانستند ما را تحت فشار قرار دهند. از لحاظ فرهنگی کارهایی انجام دادند ولی موضوعات فرهنگی در بلندمدت جواب می دهد. به این نتیجه رسیدند که کشور را از لحاظ اقتصادی ضعیف کنند. ازاین رو مسیر تحریم را در پیش گرفتند.
مدیر اندیشکده اقتصاد مقاومتی اظهار داشت: به علت ناکارآمدی ما در حکمرانی اقتصادی، این تحریمها موثر واقع شد و آمریکا به نتیجه دلخواهش در تضعیف ایران رسید. اما اختلاف نظر از اینجا پیش می آید که تحلیل ما از این روایت چیست. تحلیل اول اینست که تحریم بزرگترین مشکل ما است. پس باید بعنوان اولویت اول، تحریم را برداریم. در عین حال ناترازی های اقتصاد را برطرف نماییم.
به نقل از ایشان، مشکل اینست که اولا تحریم به یک دلیلی وضع شده و اثرگذار هم بوده است. در عین حال جمهوری اسلامی همان گفتمان اصلی را پیگیری می کند. در منطقه قدرت دارد، به چین و روسیه نزدیک شده و تحریم هم اثرگذار بوده است. پس اگر خویش را جای کسی که تحریم کرده بگذاریم طبیعتا دلیلی ندارد تحریم را بردارد. مسائلی مثل بی ثباتی اقتصادی اولا مسئله درجه یک ما نیست و ثانیا بی ارتباط به مسائل بین المللی ما نیست.
امینی بیان نمود: ایده دیگری که وجود دارد اینست که ما یک سری مسائل داخلی داریم که اصلا به خارج ربطی ندارد. اصلاح سیستم بانکی، اصلاح نظام مالیاتی و خودکفایی ربطی به تحریم ندارد. اینها برای ما درآمد و قدرت ایجاد نماید. از آن طرف تحریم را دور بزنیم. نقدی که به این دیدگاه وارد است این که حاکمیت باید اقتدار داشته باشد و کار خویش را رسمی پیش ببرد. در غیر این صورت حاکمیت معنا ندارد. تفکیک قائل شدن به مسئله داخلی و خارجی نمی تواند مسئله را حل کند.
مدیر اندیشکده اقتصاد مقاومتی، دیدگاه سوم را کوشش برای بزرگ شدن اقتصاد دانست و اظهار داشت: نگاه سوم اینست که کیک اقتصاد بزرگ شود و ما قدرتمند شویم. قدرت ما به روز شود و نقش ایفا نماییم. به علت درهم تنیدگی سیاستهای داخلی و خارجی نمی توان مجزا آنها را حل کرد. این همان کلان ایده ای است که در این بسته تدوین شده است. این ایده سه چهار مولفه دارد. یکی این که بزرگترین تهدید اقتصاد ما بحث تحریم است. نقطه قوت ما منابع، صنایع و جغرافیای ما است. بزرگترین نقطه ضعف ما هم در تمام دولت ها به بحث تورم و معیشت برمی گردد.
الان در ماه عسل فروش نفت هستیم
وی تصریح کرد: در همه دولت ها ایده ای برای بزرگ کردن اقتصاد وجود نداشت. فرصت بزرگی هم اقتصاد ما دارد که همان تغییر نظم جهانی است و باید از آن استفاده نماییم. باید تحریم را از نقاط غیرمقاوم اقتصاد، بی اثر نماییم. شاید هم اکنون در ماه عسل فروش نفت هستیم ولی شیوه فروش نفت همان روشی است که ما پیش از تحریم داشتیم. نظام پرداخت غیررسمی و ناکارآمدی حکمرانی اقتصادی ما سبب شده تحریم اثرگذار باشد. برداشتن تحریم فقط و فقط از راه بی اثر کردن تحریم امکان دارد.
امینی با طرح این سوال که چگونه قدرت ایجاد نماییم اضافه کرد: جواب توسعه صنعتی با محوریت نظم جدید جهانی است. سیاست ها باید داخلی و خارجی باشد. صنایعی که کارخانه ای است از این منظر که می تواند اشتغال آفرین، ارزآور و صادراتی باشد باید تقویت شود و مبتنی بر آن زنجیره های ارزش منطقه ای ایجاد نماییم تا قطب های جدید قدرت مبتنی بر صنایع پیشران شکل بگیرد.
در حمایت های معیشتی همیشه در این سال ها مسیرهای مختلفی را امتحان کردیم و عموما سیاست های حمایتی را با سیاست های ارزی گره زدیم. این مدل سیاستگذاری سه مشکل دارد؛ اولا از بهره وری پایینی برخوردار است، دوما سبب ایجاد اختلال بین سیاستگذاری معیشتی با سیاستهای بخشی می شود، سوماً این مدل سبب شده دهکهای هدف مورد حمایت قرار نگیرند و در مواردی برعکس شود و دهکهای ثروتمند از این سیاست بهره مند شوند.
فقط در یک فقره ۱۵ میلیون تن ظرفیت خالی کارخانه آرد داریم
وی با ذکر نمونه هایی برای تقویت بنیان های اقتصاد اظهار داشت: فقط در یک فقره ۱۵ میلیون تن ظرفیت خالی کارخانه آرد داریم که می توانیم گندم آسیای میانه را بگیریم و فرآوری نماییم و ارزآوری داشته باشیم. هم اکنون در زنجیره روغن از دانه سویا تا کنجاله تا خود روغن ۴.۵ میلیارد دلار ارز ترجیحی می دهیم که میتوان با رویکرد توسعه صنعتی این رقم را به ۱.۵ میلیارد دلار کاهش دهیم.
مدیر اندیشکده اقتصاد مقاومتی تصریح کرد: تورم ما دارای یک هسته ۱۵ تا ۲۰ درصدی است که همیشه داشتیم. در مواقعی جهش داشته و تا ۵۰ درصد رسیده است. جهش تورمی عموما ناشی از سمت عرضه اقتصاد است. هسته تورم ناشی از نقدینگی و سمت تقاضای عمده است. مبتنی بر این کلان دیده گفتیم که مسئله ما در تورم مسئله جهش تورم است. تورم ۱۵ تا ۲۰ درصد بحران ایجاد نکرده و مشکل جهش تورمی است. بنابراین باید یک حد بهینه برای تورم مبتنی بر توسعه صنعتی ایجاد نماییم. نمی توان تورم را به ۵ درصد رساند و اقتصاد را ۱۵ درصد رشد داد.
به قول امینی، در حمایت های معیشتی همیشه در این سال ها مسیرهای مختلفی را امتحان کردیم و عموما سیاست های حمایتی را با سیاست های ارزی گره زدیم. این مدل سیاستگذاری سه مشکل دارد؛ اولا از بهره وری پایینی برخوردار است، دوما سبب ایجاد اختلال بین سیاستگذاری معیشتی با سیاستهای بخشی می شود، سوماً این مدل سبب شده دهکهای هدف مورد حمایت قرار نگیرند و در مواردی برعکس شود و دهکهای ثروتمند از این سیاست بهره مند شوند.
دولت ها کلان ایده داشته باشند و جنبه گفتاری را تقویت کنند
در ادامه این نشست، حسین درودیان ـ اقتصاددان اظهار داشت: لزوم کلان ایده داشتن اینست شخصی که می خواهد کشور را در دست بگیرد جنبه گفتاری را تقویت و مردمی را که به این ایده اعتقاد دارند بسیج کند. مثلاً کلان ایده دولت اصلاحات یا احمدی نژاد معلوم بود، بنابراین یک عده با آن همراهی کردند. این به شما اجازه می دهد در کنش های دولت هارمونی و همراستایی ایجاد کنید. اگر کلان ایده نباشد شما برای این مورد که این ایده درست است یا نادرست، ملاکی ندارید.
با ابزارهای متعارف، تغییر خیلی دور است. ازاین رو باید کارهای رو به بهبود را اصلاح نماییم. مردمی که از وضع اقتصاد ناراحتند به تورم، رشد قیمت ها، خودرو، مسکن، شغل، آب و برق فکر می کنند و اگر به جای شاخصهای کلان، تمرکزمان را روی این دست موضوعات بگذاریم مردم راحتتر با ما ارتباط می گیرند.
وی بیان نمود: باید امیدوار باشیم در این انتخابات شخصی برگزیده شود که از کلان ایده اقتصاد مقاومتی برداشت صحیحی داشته باشد. متن اقتصاد مقاومتی با وجود آنکه توسط جوانان بوجود آمده دارای پختگی است و عالمانه بودن در آن دیده می شود. در عین حال باید یک اولویت بندی در مسائل گلوگاهی داشته باشد. بنابراین می بینیم که نویسندگان اقتصاد مقاومتی مسائل اقتصاد ایران را گزینش کرده اند. متن خیلی واقع گرا نوشته شده و چیزهای شعاری در آن نمی بینیم. وجه میدانی آن هم قوی است.
درودیان اظهار داشت: مشکل بسیاری از اقتصاددانان اینست که با حقیقت روی زمین ربط و پیوند ندارند. زیاد حرف زدن روی متغیرهای کلان دور از دسترس مثل شعار تورم تک رقمی با حقیقت میدانی خیلی فاصله دارد. حتی رشد ۸ درصد هم چندان واقع بینانه نیست. با ابزارهای متعارف، تغییر خیلی دور است. ازاین رو باید کارهای رو به بهبود را اصلاح نماییم. مردمی که از وضع اقتصاد ناراحتند به تورم، رشد قیمت ها، خودرو، مسکن، شغل، آب و برق فکر می کنند و اگر به جای شاخصهای کلان، تمرکزمان را روی این دست موضوعات بگذاریم مردم راحتتر با ما ارتباط می گیرند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در دو سه سال گذشته بیش از اندازه به ابزارهای اقتصاد کلان بها دادیم تصریح کرد: در دولت روحانی هم همچنین بود. برعکس در دولت احمدی نژاد اصلا به این موضوعات توجه نداشتیم و من با عنایت به شرایط فعلی، آنرا بهتر می پسندم.
متاسفانه برداشت عمومی اینست که میتوان با مذاکره تحریم را برداشت
موسی شهبازی ـ دبیر کمیسیون اقتصادی دولت هم ضمن اشاره به بسته سیاستی «مسیر دولت چهاردهم» که توسط اندیشکده اقتصاد مقاومتی تدوین شده است اظهار داشت: این بسته جامع است و هم روایت و قرائت خوبی از مسئله تحریم و مواجهه ما با آن دارد. اما متاسفانه برداشتی که جامعه کارشناسی دارد در فضای عمومی دیده نمی گردد. در مسئله انتخابات می بینیم که گفته می شود شاید آن موقع نمی شد تحریم را برداریم ولی هم اکنون با یک مذاکره میتوان تحریم را برداشت.
وی ادامه داد: دولتها همیشه تلاششان این بوده که تحول ایجاد کنند. اما چرا مسائل به ثمر نمی رسد؟ آیا در دولت های قبلی اساسا اولویت بندی نداشتیم که مسائل اقتصادی مان حل نشده یا مبحث ریشه ای تر و ساختاری تر است؟ در پایان سند به این مورد که چرا مسائل به ثمر نمی رسد اشاره شده است.
شهبازی تصریح کرد: دولت رییسی از نظر پشتکار و تلاش (با گذشته) قابل مقایسه نبود. وزرا هم انسان های پیگیر و دغدغه مندی بودند و عموم بدنه دولت با مسائل آشنایی داشتند. ولی من با صدمه شناسی به این نتیجه رسیدم که لکوموتیوی که باید پیش برنده اولویت ها باشد ضعف دارد.
وی تصریح کرد: از آغاز دولت سیزدهم مسئله انرژی جزو مسائل اصلی بود. در شورایعالی انرژی و ستاد اقتصادی دولت حل شد ولی به نتیجه نرسید. یا سند تحول دولت مردمی در مقام محتوایی کار نسبتا خوبی بود ولی اگر مقرر است این سند موفقیتی برایش حاصل شود و سرخوردگی نداشته باشد باید نظام تصمیم گیری و فرآیندهای پیش برنده اولویت بندی شود.
دبیر کمیسیون اقتصادی دولت خاطرنشان کرد: به فکر این نباشیم که یک برنامه ۱۰۰ روزه بدهیم و گرفتار اسناد شویم. بحث برنامه هفتم هنوز ابلاغ نشده ولی خودش کلی حکم و مسئله دارد. صفر تا صد همه آن مسائل با یک فرایند قابل اندازه گیری نیست. ما همچنان گرفتار یک نظام بروکراسی تصمیم گیری پیچیده هستیم. دستگاه ها و وزارت خانه های مختلف داریم که در کنار مراجع تصمیم گیری فرادولت قرار می گیرند. نظام تصمیم گیری اینطور شده که گاها از نو همه چیز را می سازد و با دعوت از ههمه دستگاهها گرفتار نوعی پخش شدگی می شود. معتقدم تزاحم بین ملاحظات سیاسی کوتاه مدت با بلندمدت باید از بین برود.
شهبازی با طرح این سوال که آیا همه تحریم ها را در کوتاه مدت می توانیم بی اثر نماییم، اظهار داشت: باید نحوه ترجیح مسائل کوتاه مدت و میان مدت را مورد بررسی قرار دهیم. درست است که ما باید به صنایع اولویت دار بپردازیم اما سوال اینست که آیا درب کارخانه های موجود را باید تخته نماییم یا بگوییم اینها سر جایش باشد و از این به بعد دیگر نمی خواهیم. این معذورات کوتاه مدت دست دولت را می بندد.
دور زدن تحریم نمی تواند پاسخ دقیقی به تحریم باشد؛ چونکه دور زدن تحریم معماری جدیدی در مناسبات بین المللی ایجاد نمی کند بلکه به بازتولید موضوعات قبلی می انجامد. در این صورت حاکمیت پذیرفته که یک اقتصاد سیاسی دیگری، نمایندگی اش را انجام دهد. نمایندگی مهم ترین کنش ها و ابزارهای اقتصادی ما با تراستی ها است. اصلی ترین کالای خرید ما می تواند پله ای برای تعاملات راهبردی ما باشد.
دور زدن تحریم، پاسخ دقیقی به تحریم نیست
همینطور مهدی رزم آهنگ ـ کارشناس مرکز پژوهش های مجلس در این جلسه اظهار داشت: به زعم من کلان ایده می تواند وجه مشخصه یک دولت باشد و تا وقتی که نباشد همه مسیرها و ایده ها غیرواگرا می شوند. اگر آن کلان ایده باشد همه نیروها برای رسیدن به آن هماهنگ می شود. مثلاً در دولت روحانی بحث نرمال سازی روابط مسئولیت اصلی دولت بود. این کلان ایده به آنها خط می داد. بنابراین فکر می کنم کلان ایده مهم می باشد اما این که زیاد روی داده های شاخصهای کلان می ایستیم خودش رهزن است.
وی خاطرنشان کرد: دور زدن تحریم نمی تواند پاسخ دقیقی به تحریم باشد؛ چونکه دور زدن تحریم معماری جدیدی در مناسبات بین المللی ایجاد نمی کند بلکه به بازتولید موضوعات قبلی می انجامد. در این صورت حاکمیت پذیرفته که یک اقتصاد سیاسی دیگری، نمایندگی اش را انجام دهد. نمایندگی مهم ترین کنش ها و ابزارهای اقتصادی ما با تراستی ها است. اصلی ترین کالای خرید ما می تواند پله ای برای تعاملات راهبردی ما باشد.
رزم آهنگ با بیان اینکه جهان ۲۰۲۴ با جهان ۲۰۱۴ کاملا متفاوت می باشد اضافه کرد: هم اکنون یک مرتبه خروج از برجام تجربه شده است. اروپا وغرب سیاست چندپارگی را در پیش گرفته اند و تجارت به ابزاری برای جنگ تبدیل می شود. به صورت مثال اروپا زنجیره های ارزش را از روسیه جدا کرده و تصمیم گرفته از روسیه گاز وارد نکند. در بحث برجام هم آن طرف میز کسی که با مبحث برجام با ما گفتگو کرد دیگر ننشسته است. امروز اگر به طرف اروپایی بگوییم بیا با برای گفتگو پشت میز بنشین مسئله غزه برایش پررنگ تر از مسئله هسته ای است. ازاین رو مسئله ما باید خنثی سازی تحریم باشد.
در مناسبات تجاری به هم پوشانی منافع توجه کنیم
کارشناس مرکز پژوهش های مجلس اظهار داشت: ایمن سازی زنجیره های تأمین کشور بعنوان پاسخگویی به بقا با قدرت ایران از راه کمپین های اقتصادی بعنوان مسئله توسعه تلفیق شده است. مثلاً یکی از چالش های جدی صادرات نفت ما اینست که در دریا صورت می گیرد. ما و چین با تنگه مالاکا چالش داریم. برای چین ایمن شدن بلوچستان و پاکستان مسئله حیاتی می باشد. برای ما مکران از جهت توسعه و بارگذاری جمعیت، یک ایده توسعه ای به حساب می آید. اینجا به یک همپوشانی منافع با چین می رسیم که نفت خویش را در یک افق بلندمدت و میان مدت از راه زمین صادر نماییم.
به قول رزم آهنگ، تصمیمات ما در فرآیند اجرا در شرایط عادی از جنس منطق سود و زیان است، بنابراین کار را به یک سری وزارت خانه می سپاریم. اما در حالی که تقابل ها جدی و شکافها تعمیق می شود احتیاج به یک ساختار امنیتی ـ اقتصادی داریم. مثلاً اگر مقرر است کریدور اقتصادی با روسیه ایجاد نماییم باید به تراز تجاری با این کشور توجه داشته باشیم. بنابراین باید بازتعریفی در شورایعالی امنیت ملی اتفاق بیفتد.
منبع: آوا مسكن
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب